W dniach 10-12 września 2010 roku w Olsztynie odbył się VI Kongres Krajoznawstwa Polskiego pod hasłem „Polska w Europejskiej Rodzinie. Przenikanie kultur, idei, wartości. Powinności Krajoznawców.” Zorganizowany wspólnie przez Samorząd Województwa Warmińsko – Mazurskiego i Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze - skupił ponad 600 krajoznawców z całego kraju.

Tradycją już się stało, że każdy z kongresów poprzedzały sejmiki przedkongresowe. Tym razem zorganizowano ich 24, a relacje fotograficzne i wygłoszone referaty można znaleźć na stronie www.vikongres.pttk.pl

Ważnym elementem przygotowań przedkongresowych było też wydawanie kanonów krajoznawczych poszczególnych województw. Uczestnicy Kongresu otrzymali Kanon Krajoznawczy Województwa Wielkopolskiego oraz gospodarza Kongresu - Województwa Warmińsko – Mazurskiego, następne są w przygotowaniu m.in. województwa kujawsko-pomorskiego( w Internecie), śląskiego, małopolskiego, lubuskiego i łódzkiego.

Dla uczestników kongresu, w przeddzień zorganizowano wycieczki krajoznawcze pozwalające poznanie najciekawszych miejsc Warmii i Mazur m.in. związanych z Kanałem Elbląskim obchodzącym w 2010 roku swoje 150 urodziny. Zarówno dla uczestników Kongresu, jak i mieszkańców Olsztyna a także sąsiednich miejscowości w dniach 10 i 11 września działacze Komisji Imprez na Orientację ZG PTTK przygotowali krajoznawczy spacer z mapą „Pocztówka ze Starego Olsztyna”, który cieszył się olbrzymia popularnością .

VI Kongres Krajoznawstwa Polskiego odbywał się na terenie Centrum Konferencyjno - Szkoleniowym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Kortowie. Zainaugurował go hymn Warmii a gości przywitał gwarą warmińską Edward Cyfus. W imieniu gospodarzy województwa uczestników powitał Przewodniczący Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego Julian Osiecki, a Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego - jego Prezes Lech Drożdżyński. W swoim wystąpieniu inauguracyjnym Prezes PTTK zwrócił uwagę zebranych na powinności krajoznawców wobec określania kierunków polskiego krajoznawstwa w zjednoczonej Europie, a Pani Minister Katarzyna Sobierajska, Podsekretarz Stanu, Wiceminister w Ministerstwie Sportu i Turystyki zabierając głos podkreśliła fakt, że hasło przyświecające Kongresowi wpisuje się w przyszłość turystyczną Polski, w kraju i Europie.

Zgodnie z decyzją Ministra Kultury i dziedzictwa narodowego Pana Bogdana Zdrojewskiego w pierwszym dniu Kongresu wręczono Odznakę Honorową „Zasłużony Dla Kultury Polskiej”. Otrzymali ją: Anna Andrusikiewicz, Adam Czarnowski, Stanisław Harajda, Włodzimierz Łęcki, Włodzimierz Majdewicz, Krzysztof Mazurski, Maria Rydel, Marek Staffa, Edward Wieczorek, Janusz Zdebski.

Kolejnym znacznym akcentem inauguracji było odczytanie LISTY OSÓB I INSTYTUCJI, które otrzymały nagrody ZIEMI¹.

• Stefan Bratkowski za konsekwencję w zmuszaniu do nowoczesnego myślenia o powinnościach Polaków i popularyzację polskich tradycji nauki, techniki i gospodarowania.
• Kazimierz Kutz za serdeczne i stałe kształtowanie tożsamości Śląska.
• Barbara Wachowicz za cudowne literackie wiązanie z polskimi tradycjami i wielkie lekcje powinności wobec Polski.
• Wojciech Nowakowski za twórcze zakorzenienia w polskim krajobrazie i za ciągłe odkrywanie naszych krajoznawczych skarbów.
• Rodzina Rydlów za utrwalanie polskiej tradycji literackiej i tysiące mądrych lekcji narodowego dziedzictwa.
• Krzysztof Wolfram za otworzenie innych na znaczenie i skarby Zielonych Płuc Polski.
• Jerzy Jasiuk za stałą inicjatywność w popularyzacji historycznej i współczesnej polskiej myśli technicznej i naukowej.
• Związek Stowarzyszeń Regionalnych Rzeczypospolitej Polskiej za mądre kształtowanie tożsamości regionalnej oraz wierności tradycjom.

Drugiej części obrad pierwszego dnia Kongresu przewodniczył prof. dr hab. Krzysztof Młynarczyk. W sześciu referatach mówiono o:

• narodowościowo-wyznaniowej strukturze Warmii i Mazur (ks. prof. dr hab. Andrzej Kopiczko)
• zabytkach sakralnych Warmii i Mazur (Andrzej Rzempołuch)
• osadnictwie miejskim na Warmii i Mazurach (prof. dr hab. Maria Lubocka-Hoffmann)
• Warmii Mikołaja Kopernika (dr Jerzy Sikorski)
• przyrodzie Warmii i Mazur (prof. dr hab. Krzysztof Młynarczyk)
• wielokulturowości muzycznej Warmii i Mazur (prof. dr Leszek Szarzyński).
  Wystąpienie to zakończone zostało mini - recitalem fletowym prelegenta pokazującym, że krajoznawstwo to nie tylko wzrok ale i słuch.

Prace nad przygotowaniem VI Kongresu Krajoznawstwa Polskiego rozpoczęte zostały już w 2008 roku, a nad jego kształtem programowym czuwał Komitet Naukowo-Programowy pod przewodnictwem prof. dr hab. Janusza Zdebskiego. Dzięki pracom Komitetu ukazało się pięć zeszytów przedkongresowych przygotowujących do debaty uczestników Kongresu. Zgodnie z propozycją Komitetu obrady w drugim dniu Kongresu odbywały się w czterech zespołach tematycznych:

• Przemiany krajobrazu kulturowego w Polsce. Tradycja, współczesność, przyszłość- pod przewodnictwem prof. dr hab. Jacka Purchli.
• Krajoznawstwo w społeczeństwie wiedzy- pod przewodnictwem prof. dr hab. Kazimierza Denka.
• Krajoznawstwo wobec wyzwań integrującej się Europy- pod przewodnictwem prof. dr hab. Andrzeja Tomaszewskiego, którego w tych działaniach wspierali prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz oraz prof. dr hab. Franciszek Midura.
• Asymilacja i współistnienie kultur na przestrzeni dziejów w Polsce- pod przewodnictwem prof. dr hab. Franciszka Ziejki.

Relacje z prac poszczególnych zespołów a także referaty problemowe zostaną opublikowane w pokongresowej Ziemi- periodyku PTTK, który ukazuje się już 100 lat.

Zarówno uczestnicy Kongresu, jak i odwiedzający go goście mieli możliwość obejrzenia ciekawych wstaw przygotowanych przez Województwo Warmińsko-Mazurskie, Starostwo w Ostródzie oraz Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze :

• 150 lat Kanału Elbląskiego
• Makieta Pochylni Oleśnica
• Warmia – Ziemia Kopernika
• Mazury – Cud Natury
• Dzieje Kongresów Krajoznawstwa Polskiego
• Ziemia 1910-2010. Sto lat w służbie polskiego krajoznawstwa
• Drogi poznania Ojczyzny w odznakach krajoznawczych
• Prace laureatów XVII edycji Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Krajoznawczego „Poznajemy Ojcowiznę”
• Impresje z Amorgos .

W pierwszym dniu Kongresu na „Wieczorze regionalnym” w ośrodku „Janczary” w Barczewku jego uczestników gościł Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego Jacek Protas. Natomiast Prezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz w ramach obchodów Roku Feliksa Nowowiejskiego,100. rocznicy prawykonania pieśni "Rota" oraz 90. rocznicy wykonania w Olsztynie Hymnu warmińskiego "O Warmio moja miła" zaprosił uczestników na Koncert do Archikatedry Św. Jakuba w Olsztynie.

Stało się już tradycją Kongresów, że kończy je przesłanie, które jest swego rodzaju drogowskazem dla wszystkich krajoznawców na następne 10 lat, do kolejnego Kongresu.


Szósty Kongres Krajoznawstwa Polskiego odbył się 10-12 września 2010 roku w Olsztynie, stolicy Warmii i Mazur. Stanowił realizację misji Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego wyrażającą się umacnianiem w społeczeństwie emocjonalnej więzi z Ziemią Ojczystą i dziedzictwem kulturowym.

Kongres dokonał analizy aktualnej sytuacji polskiego krajoznawstwa w zmieniającej się sytuacji kulturowej oraz wytyczył główne kierunki działania Towarzystwa na najbliższe dziesięciolecie.

Obrady Kongresu ukazały trwałą tysiącletnią obecność naszego kraju i narodu w kulturze europejskiej. Świadomość europejska to rozumienie polskiego wkładu w kształtowanie kultury kontynentu, rozumienie wspólnoty dziejów i dojrzały wybór form koegzystencji. Poznanie dziejów Ziemi Ojczystej uświadamia fakt wspólnego trwania z narodami Europy Środkowej, jest zarazem lekcją wzajemnego szacunku i tolerancji.

Krajoznawstwo to proces edukacji społecznej, źródło humanizacji społeczeństwa, budzenie wrażliwości i poczucia odpowiedzialności wobec środowiska przyrodniczego oraz szacunku dla pamiątek przeszłości.

Szczególną uwagę w pracy krajoznawczej należy poświęcić dzieciom i młodzieży. W dorosłym życiu istotne miejsce zajmują krajobrazy lat dziecięcych i młodzieńczych. To wówczas kształtuje się pierwsze poczucie patriotyzmu i tożsamości kulturowej, dlatego też wspieramy wszelkie działania mające na celu rozwijanie zainteresowań turystyką i krajoznawstwem w polskich rodzinach i szkołach.

Uczestnicy Kongresu uznają, że krajobraz kulturowy będący własnością społeczną, jest wartością, którą należy chronić przed postępującą degradacją. Jest to obowiązek wobec przyszłych pokoleń.

W celu zrozumienia współczesności należy poznać również kulturę innych krajów, także pozaeuropejskich. Jednakże poznawanie świata należy rozpoczynać od Ziemi Ojczystej.

Uczestnicy VI Kongresu wyrażają nadzieje, że władze państwowe i samorządowe doceniają społeczną wartość krajoznawstwa i będą wspierać jego rozwój.

W szczególności uczestnicy apelują:

• O podjęcie prac nad ustawą dotyczącą ochrony krajobrazu kulturowego miast historycznych;
• O ochronę krajobrazu kulturowego przez tworzenie „parków kulturowych”;
• O podniesienie rangi krajoznawstwa na wszystkich poziomach edukacji i wychowania;
• O wspieranie inicjatyw związanych z edukacją krajoznawczą dzieci i młodzieży oraz wychowania patriotycznego - począwszy od „małych ojczyzn”;
• O poszanowanie praw mniejszości kulturowych do rozwijania dziedzictwa;
• O organizowanie, przy współudziale PTTK, olimpiady z zakresu turystyki i krajoznawstwa;
• O podjęcie ogólnospołecznej debaty nad tym, co Polska wnosiła i wnosi do europejskiego dorobku kulturowego. Należy, większą niż dotąd, uwagę poświęcić sprawom przemian cywilizacyjnych, rozwojowi kultury, nauki i techniki;
• O wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa zapisów Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, a szczególnie zintegrowanie ich z polityką w zakresie planowania przestrzennego.

Niezależnie od przyjętego przesłania, przyjęto że wnioski zgłaszane podczas prac w zespołach Zarząd Główny PTTK przedstawi konkretnym adresatom celem ich realizacji.

Współorganizatorami Kongresu byli - Urząd Miasta Olsztyn oraz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

Należy wspomnieć również , że Kongres finansowo wsparli: Bank Zachodni WBK S.A oraz Ministerstwo Sportu i Turystyki.

Patronatu medialnego udzielili: Magazyn ”Polska Wita”, Rynek Podróży, TTG Poland, Stowarzyszenie Media Polskie, Gazeta Olsztyńska, TVP Olsztyn oraz Radio Olsztyn.

Patronatu branżowego: Wiadomości Turystyczne.

Jolanta Śledzińska
2010.09.15

---

¹O Ziemi w jej stulecie, a także zdygitalizowane egzemplarze zebrane przez Centralną Bibliotekę PTTK im. K.Kulwiecia w Warszawie on-line na stronie http://www.ziemia.centralnabibliotekapttk.pl

---

Dokument w formacie PDF